بررسی تطبیقی اندیشه ی عرفانی عطار در منطق الطیر و مایستر اکهارت

چکیده: عطار نیشابوری و مایستر اکهارت هر دو عارف اند و یکی از مشخصه های عارفان ترک دنیا به شوق دیدار حق است؛ و عبادت آنان، تنها به خاطر این است که خداوند شایسته ی عبادت است؛ برخلاف زاهدان که ترک تعلق آنان برای رسیدن به نعمت های بهشتی است. عطار ریاضت را راهی موثر برای مبارزه با تمایلات نفسانی می داند؛ در حالی که اکهارت آن را تنها راه رسیدن به سعادت نمی داند. دعا در اندیشه عارفان وحدت وجودی همچون اکهارت جایگاهی ندارد؛ زیرا آنها فاصله ای بین خود و خدا نمی بینند؛ امّا عطار برخلاف اعتقاد به وحدت وجود دعا می کند؛ زیرا در مقام توبه است و عارف واصل نمی باشد. همچنین در منطق الطیر دعای عارفان برآورده نمی شود و نظر لطف بیشتر شامل حال گناه کاران می باشد. عطار چهار گروه را پیوسته مبتلا به رنج از جانب خدا می داند، در حالی که اکهارت تمام بشریت را به دلیل پسر خدا بودنشان گرفتار این رنج ها می داند. این دو عارف علل اصلی مبتلا شدن دوستان حق به رنج و بلا را امتحان الهی، داشتن فواید رنج می دانند و عطار هر گونه تعلق به ماسوای حق را برابر با نازل شدن عذاب الهی می داند. عطار و اکهارت در زمینه ی وحدت وجود عقیده ای نزدیک به هم دارند و شناخت حق را تنها با شناخن نفس میسر دانسته و در واقع منطق الطیر سیر سالکان در خویش است که در نهایت به شناخت خدا می انجامد. در نظر این دو تنها خدا دارای هستی می دانند زیرا مخلوقات وجودی عاریتی دارند.